Η βιολέτα ή ο μενεξές ή το ίο είναι κοινή ονομασία πολλών ειδών φυτών του γένους Ίον (Viola) της οικογένειας των Ιοειδών. Με την ονομασία βιολέτα έχουν περιγραφεί και ταξινομηθεί 500 είδη.
Η ετυμολογία της λέξης «βιολέτα» προέρχεται από το υποκοριστικό του ιταλικού viola που είναι και η ομώνυμη επιστημονική ονομασία του γένους στα λατινικά, ενώ η ετυμολογία της λέξης «μενεξές» προέρχεται από το τουρκικό menekşe, το οποίο είναι περσικής προέλευσης. Η λέξη «ίο» προέρχεται από τη λέξη της αρχαίας ελληνικής ἴον.
Η βιολέτα (Matthiola incana, Cruciferae) είναι ετήσιο φυτό της άνοιξης και η καταγωγή του είναι από τις χώρες της Μεσογείου. Είναι μονοετή ή πολυετή ποώδη φυτά ή σπάνια μικροί θάμνοι. Το ύψος του φτάνει τα 30-50 εκατοστά και πλάτος 20 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι επιμήκη και λογχοειδή. Τα άνθη του είναι απλά ή διπλά που αναπτύσσονται πολλά μαζί σε ταξιανθία στάχυ. Τα διπλά όμως άνθη είναι αυτά που έχουν εμπορική αξία. Το χρώμα τους ποικίλει και μπορεί να είναι κόκκινο, ροζ, γαλάζιο, μπλε, μοβ, λευκό και άλλα. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως το Μάιο και ανάλογα τις συνθήκες μέχρι τον Ιούνιο. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Είναι πολύ ευπαθής στις χαμηλές θερμοκρασίες (-6 οC). Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, σε ηλιαζόμενες ή σε ημισκιερές θέσεις. Χρησιμοποιείται σε παρτέρια εξαιτίας της ποικιλοχρωμίας των ανθέων του και τοποθετείται στη δεύτερη σειρά.
